Jego wysokość
Range Rover ma już pół wieku. Dziś już mało kto pamięta, jak i dlaczego powstał, a przecież był pierwszym europejskim SUV-em. Amerykanie mieli już Forda Bronco, Jeepa Wagoneera czy International Harvester Scouta. Z myślą o wymagających klientach musiał powstać nowy produkt.
Przymiarki
Jak podają historycy pierwsze przymiarki do Land Rovera miały miejsce w 1958 roku. Właśnie wtedy pojawiło się wysokie kombi z napędem na tył, oparte na modelu Rover P4. Aby wejść na rynek amerykański, trzeba było stworzyć nowy model. W połowie lat sześćdziesiątych Rover miał zakupiony duży silnik benzynowy 3,5 l V8 – rodem z Buicka marki General Motors. Szefem działu projektów technicznych był wtedy Charles Spencer „Spen” King, siostrzeniec braci Wilks – twórców Land Rovera. To właśnie on forsował koncepcję pojazdu rekreacyjnego. W 1966 roku ruszyły prace. Już w kolejnym roku pojawiły się pierwsze prototypy, które niewiele różniły się od finalnej wersji. W 1969 roku powstało 26 przedprodukcyjnych pojazdów, którym Geof Miller nadał roboczą nazwę Velar, co w języku hiszpańskim oznacza „chronić”, a we włoskim „osłaniać”. Jednak najprawdopodobniej nazwa była skrót od Vee Eight LAnd Rover, co miało podkreślać rodzaj silnika, który znalazł się na wyposażeniu tego pojazdu. W 1970 roku auto zostało zaprezentowane pod nazwą Range Rover. Odnaleziony po latach pierwszy egzemplarz został odrestaurowany przez Andrew Honychurch z Biddenden w hrabstwie Kent.
Velar
17 czerwca 1970
Nowy Range Rover zadebiutował 17 czerwca 1970 roku, tym samym otwierając nowy segment pojazdów w Europie. Miejscem premiery była kopalnia cyny koło St.Agnes w Kornwalii. Wybór nie był przypadkowy, bo choć z czasem Range Rover stał się luksusowym pojazdem, to w momencie premiery adresowano go do użytkownika instytucjonalnego. Jak pokazuje historia prace nad nowym pojazdem nie trwały zbyt długo. Silnik był gotowy, gdyż pochodził z modelu Rover P6. Natomiast skrzynia biegów wraz z reduktorem to rozwiązanie z projektowanego równocześnie solidnego Land Rovera FC 101. Mosty zaadaptowano z produkowanych Land Roverów. Nowatorskie było rozwiązanie zawieszenia oparte na sprężynach i wahaczach wzdłużnych. Z przodu montowano pchane wahacze wzdłużne i drążek Panharda, z tyłu natomiast zastosowano wahacze wzdłużne i centralny wahacz typu „A”. Tym samym zaoferowano bardzo komfortowe rozwiązanie dysponujące dużym skokiem zawieszenia. Nadwoziem pojazdu była dwudrzwiowa, stalowa konstrukcja oparta na ramie z elementami aluminiowymi, które stanowiły poszycie blacharskie. Proste wykończenie wnętrza miało zadowolić dotychczasowych użytkowników Land Rovera, jednak już w 1972 roku pojawiły się elementy mające zadowolić bardziej wymagającego klienta. Były to radio, opcja wykończenia tunelu i bagażnika miękką wykładziną, lampy przeciwmgielne czy wycieraczka tylnej szyby. Lusterka z maski powędrowały na drzwi. Pojawił się centralny mechanizm różnicowy. W 1973 roku dodano wspomaganie kierownicy, w 1979 – klimatyzację.
Range Rover
Range Rover I Classic (1970-96)
Range Rover
Polityka Land Rovera polegała na wprowadzaniu – prawie co roku – nowych rozwiązań. W 1981 pojawił się długo oczekiwany, czterodrzwiowy model, a wraz z nim wersja „In Voque” oferująca bogate wyposażenie wnętrza z drewnianymi elementami tapicerki, elektrycznymi szybami i aluminiowymi felgami. Klienci w Stanach Zjednoczonych musieli czekać na Range Rovera aż do 1987 roku. Od początku jednak został on tam doceniony i odniósł ogromny sukces. W następnych latach pojawiły się kolejno: trzybiegowy automat GM (w roku 1985 zastąpiony czterobiegowym ZF) i pięciobiegowa skrzynia manualna z Rovera SD1. W połowie lat osiemdziesiątych, w wyniku zmian idących w kierunku poprawy komfortu, Range Rover z samochodu użytkowego przerodził się w prawdziwego, luksusowego SUV-a. W Europie, po kryzysie paliwowym z lat siedemdziesiątych zapanowała moda na diesle. Land Rover nie dysponował odpowiednią jednostką nadającą się do dużego auta, dlatego w 1986 roku zdecydowano się zaoferować włoskie rozwiązanie VM 2,4TD, czyli nowoczesny, ale bardzo awaryjny silnik. W 1989 roku został on zmodernizowany. Jego pojemność zwiększyła się do 2,5 l, ale na nie wiele się to zdało. Na przyzwoitego, bezawaryjnego diesla trzeba było czekać aż do 1992 roku, kiedy to pojawił się 2,5 l 200TDi, który dwa lata później zastąpiono 2,5 300TDi. Te czterocylindrowe silniki były niezawodne, ale dosyć słabe i nie bardzo korespondowały z luksusowym już Range Roverem. Znacznie lepiej było z motorem benzynowym, który stanowił zdecydowanie ciekawszą propozycję. W 1989 roku zaproponowano poważną modernizacje silnika V8. Jednostka została powiększona do pojemności 3,9 l, a moc do 180 KM. W roku 1992 doszło do kolejnej modernizacji (pojemność – 4,2 l, moc – 200 KM).
W ostatnich latach produkcji zaoferowano ekskluzywną wersję Voque LSE. Auto było o 20 cm dłuższe od wersji seryjnej oraz posiadało pneumatyczne zawieszenie z rozbudowanym układem automatyki. W 1994 roku zakończono produkcję modelu dwudrzwiowego. Równolegle do sprzedaży wprowadzono też nowy model Range Rover P38, a dotychczasowy otrzymał nazwę Range Rover Classic. Po 26 latach i wyprodukowaniu 317 615 sztuk, w 1996 roku zakończono produkcję.
Range Rover II P38 (1994-2002)
Debiutujący we wrześniu 1994 roku nowy P38 trafił do sprzedaży w roku 1995. To wydarzenie zbiegło się z odkupieniem marki przez niemiecki koncern BMW, co było powodem przyśpieszonej premiery nowego modelu. Auto czerpało z rozwiązań Classica. Samochód nadal był konstrukcją ramową z nadwoziem typu kombi i z poszyciami z blachy aluminiowej. Nieznacznie zwiększyły się jednak gabaryty. Klienci początkowo mieli do wyboru dwa silniki benzynowe – 4.0 SE o mocy 190 KM i 4.6 HSE o mocy 226 KM. Oba pracowały w układzie V8. W 1998 roku jednostki poddano modernizacji. Motory otrzymały wyższy moment i lepsze parametry zużycia paliwa.
Napęd przenoszony był przez czterobiegowy automat ZF na skrzynię redukcyjno-rozdzielczą firmy Borg-Warner z centralnym mechanizmem różnicowym wyposażonym w sprzęgło wiskotyczne – rozwiązanie znane z końcowych modeli Classica.
W kolejnych latach do gamy silników dołączył turbodiesel 2,5 TD (czyli rozwiązanie BMW), pracujący w układzie R6, dysponujący mocą 136 KM. Niestety, mimo że jednostka należała do oszczędnych, była też mało dynamiczna. Zwykle kojarzono ją ze skrzynią manualną R380, znaną z Discovery czy Defendera. Zarówno z tyłu, jak i z przodu pozostawiono sztywne mosty, których konstrukcja zasadniczo różniła się od tego co oferował poprzednik. Mosty zostały bowiem wyposażone w czterosatelitowy mechanizm i mocniejsze półosie. Za komfort w podróży odpowiadało pneumatyczne zawieszenie oparte na miechach powietrznych, które miały poziomować auto oraz utrzymywać jedną z pięciu zaprogramowanych wysokości samochodu, wprowadzając też automatyczne korekty w zależności od prędkości. Na przestrzeni lat zaoferowano wiele modeli wyposażenia tego pojazdu. Użytkownik do wyboru miał aż 17 różnych limitowanych edycji w ilości od 6-600 sztuk, dodatkowo program „Autobiografia” umożliwiał skomponowanie samochodu według indywidualnych potrzeb. W latach swojej produkcji przodował pod względem wyposażenia i znacznie odbiegał od standardu auta terenowego, konkurując z luksusowymi samochodami. Pojazd wyposażony w nieskończoną ilość czujników wyświetlał komunikaty w kilku językach (komunikaty dotyczyły informacji o poślizgu kół, średnim zużyciu paliwa, źle zaprogramowanych szybach, niedomkniętej masce lub klapie tylnej). System nagłośnienia w lepszych wersjach Harman Kardon dysponował 11 głośnikami, zmieniarką CD i sterowaniem w kierownicy. Dodatkowo auto było wyposażone w podgrzewaną przednią szybą oraz ustawiane elektrycznie fotele. Do czerwca 2002 roku, kiedy to zakończono produkcję, fabrykę w Solihull opuściło jedynie 167 041 sztuk tego pojazdu.
Range Rover
Range Rover III L322 (2002-2012)
W maju 2000 roku firma BMW sprzedała markę Land Rover amerykańskiemu Fordowi, a wraz z nią nowy i mocno zaawansowany projekt Range Rovera. Pierwsze przecieki i zdjęcia modelu pojawiły się pod koniec 2001 roku. Oficjalnie nowy Range został zaprezentowany w styczniu 2002 roku w Detroit, a następnie w marcu w Genewie. Pod względem wyposażenia i wykończenia model mógł konkurować tylko z luksusowymi limuzynami pokroju Mercedesa S-Klassy, jednak miał nad nimi przewagę – posiadał właściwości terenowe. Wraz z nowym pojazdem pojawiły się innowacyjne rozwiązania, zabrane z półek BMW ówczesnej serii 7 i 5. Pojawiło się też samonośne, znacznie większe nadwozie, które tylko stylizacją nawiązywało do poprzedników. Cechą charakterystyczna był czarny, szeroki tylny słupek.
Pierwszy poważny lifting miał miejsce w 2006, a drugi 2010 roku. Początkowo w ofercie znalazły się dwa silniki pochodzące od BMW. Pierwszy to konstrukcja benzynowa pracująca w układzie V8 o pojemności 4,4 l i mocy 282 KM, drugi – silnik diesla, rzędowy R6 o pojemności 2,9 l i mocy 177 KM. Ford potrzebował kilku lat, aby wycofać silniki BMW. W roku modelowym 2006 wraz z liftingiem nadwozia zastąpiono silnik benzynowy nowymi rozwiązaniami znanymi z Jaguara. Mowa tu o motorze 4,4 l pracującym w układzie V8 o mocy 305 KM oraz o jednostce doładowanej o pojemności 4,2 l, również V8 o mocy 396 KM. W roku 2009, aby wyróżnić ten model silniki zastąpiono ogromnym motorem o pojemności 5,0 l pracującym w układzie V8, dostępnym w wersji standardowej oraz doładowanej o mocy odpowiednio 375 KM / 510 KM. Przez prawie cały okres produkcji diesel nie był mocną stroną Range Rovera. Silnik BMW był po prostu słaby i dosyć awaryjny. Dopiero jego następca – wprowadzony w 2007 diesel Forda o pojemności 3,6 l pracujący w układzie V8 o mocy 272 KM – okazał się właściwym rozwiązaniem, a zastąpienie go w 2011 roku przez jeszcze większą jednostkę (również V8 o pojemności 4,4 l i mocy 309 KM) mogło tylko poprawić humory klientów.
Range Rover dostępny był tylko z automatycznymi skrzyniami biegów. Początkowo były to pięciobiegowe rozwiązania z BMW, a od 2006 roku zmienione wraz z nowymi silnikami na sześciostopniowy automat. W 2011 wraz z nowym dieslem pojawił się ośmiostopniowy automat ZF.
Range Rover
Range Rover Sport I L320 (2005-2012)
Kiedy – po pokazaniu konceptu Land Rover Stormer – wszyscy spodziewali się nowego Range Rovera, producent zupełnie wszystkich zaskoczył wprowadzając w 2005 roku Range Rovera Sport, a tym samym rozdzielił linię modelową na dwie serie. Pierwsza obejmowała większe i oferowane już Range Rovery, druga – mniejsze i nowo wprowadzone na rynek Range Rovery Sport.
Land Rover Stormer – prototyp modelu Sport
Konstrukcyjne Sport bazował na Land Roverze Discovery 3 z 2004 roku. Posiadał ramę zespoloną z nadwoziem, co pokazywało jego bardziej terenowy charakter. Jednak bliżej było mu do Range Rovera II P38. Posiadał mniejsze wymiary niż Range Rover III L322, jednak stylistycznie był to pojazd nowej generacji. Był mniejszy, co nie znaczy, że mniej luksusowy niż jego większy brat. Właściwie nic mu nie brakowało.
W 2009 roku przeprowadzono duży lifting zewnętrzny – zmieniono zderzaki, światła przednie i tylne, kraty wlotu powietrza, a w środku deskę, tapicerkę drzwi i foteli. Biorąc pod uwagę silniki, mniejszy i większy model nie różniły się ani trochę. W podobnych okresach były oferowane te same jednostki. W przypadku silników benzynowych zaoferowano dwie propozycje pracujące w układzie V8 – znaną jednostkę o pojemności 4,4 l, zapożyczoną z Jaguara, o mocy 305 KM oraz doładowaną o pojemności 4,2 l i mocy 396 KM. Podobnie jak i w większym modelu zostały one zastąpione w roku 2009 silnikiem o pojemności 5,0 l, pracującym w układzie V8, dostępnym w wersji standardowej i doładowanej o mocy odpowiednio 375 KM / 510 KM. Inaczej było w przypadku diesli. Początkowo pod maską Sporta znalazł się 2,7 l TDV6 o mocy 190 KM. W 2009 roku został jednak zastąpiony przez 3,0 TDV6 o mocy 211 KM. Dla osób, dla których moc silników była zbyt mała zaoferowano (od 2007 roku) 3,6 l pracujący w układzie V8, dysponujący mocą 272 KM. W roku 2011 jednostka została zastąpiona przez nowy silnik 3,0 SDV6 o mocy 256 KM – nieznacznie słabszy, ale za to zdecydowanie bardziej oszczędny.
Range Rover Sport był wyposażony tylko w sześcio lub ośmiobiegowe automaty dostarczane przez ZF. Do tego modelu trafił nowy system Terrain Response Land Rover, który zadebiutował po raz pierwszy w Discovery 3. Łączył on układ przeniesienia napędu, zawieszenia, pracy silnika i jeszcze kilka innych, dostosowując ich pracę w zależności od podłoża. Kierowca tylko pokrętłem wskazywał jeden z kilku rodzajów podłoża, po jakim się porusza. Tradycyjnie już zawieszenie zostało oparte na rozwiązaniach pneumatycznych, nieznacznie zmodyfikowanych i odziedziczonych po starszym bracie. Przez cały okres produkcji sprzedano prawie 400 tys. egzemplarzy.
Range Rover Sport
Range Rover Evoque (2011-)
Koncepcja modelu Evoque (pod nazwą Land Rover LRX) została zaprezentowana w Detroit już w 2008 roku. Projekt był właściwie gotowy. Jednak zbiegło się to z kryzysem światowym. Załamanie się rynków zmusiło firmy motoryzacyjne do cięcia kosztów i zmian. 2 czerwca 2008 roku Ford zdecydował się na sprzedaż marki Land Rover indyjskimu koncernowi TATA Motors. Ponadto w połowie 2009 roku rząd brytyjski przeznaczył ponad 27 milinów funtów na uruchomienie produkcji modelu w Halewood w Anglii. Z nową nazwą auto zadebiutowało w Genewie w 2011 roku. W lipcu ruszyła produkcja Range Rovera Evoque. Pojazd jest najmniejszy w rodzinie. Pod względem rozmiarów zalicza się do klasy kompaktowych aut. Evoque oferowany jest w dwóch wersjach nadwoziowych – dwudrzwiowej i czterodrzwiowej. Wprowadzono też do sprzedaży kabrioleta.
Range Rover Evoque
Nadwozie Range’a jest rozwiązaniem samonośnym, stalowym z elementami aluminiowymi (poszycia maski i dachu) oraz kompozytową klapą tylną. Konstrukcja – jak podkreślają konstruktorzy – pozwoliła na obniżenie masy własnej do 1670 kg. Mały Range Rover, choć wielkościowo jest tylko kompaktem, to pod względem wyposażenia znacznie przewyższa tę klasę pojazdów. głównie poprzez bogate wyposażenie wnętrza i zastosowanie wysokiej klasy materiałów.
Evoque oferowany jest z silnikami nowej generacji Forda w trzech specyfikacjach. Dwie z nich to 2,2 l Duratorq diesel, który występuje w wersji słabszej i mocniejszej (odpowiednio 148 KM i 187 KM). Trzecia opcja to jednostka benzynowa 2,0 l EcoBoost doładowana, generującą moc 237 KM. Z silnikami konfigurowane są sześciobiegowe skrzynie – manualna Getrag i automatyczna Aisina – a od niedawna też dziewięciobiegowa ZF. Auto występuje w wersji ze stałym napędem na jedną lub obie osie. Podobnie jak w innych modelach Range Rovera, napęd na cztery koła nazwano Terrain Response. Jednak z wyższymi modelami łączy go tutaj tylko nazwa. W rzeczywistości oparty jest bowiem na sprzęgle wiskotycznym Haldex IV generacji.
Pomimo bardzo wysokiej ceny Range Rover Evoque został znakomicie przyjęty. Przypomnijmy, przed rozpoczęciem sprzedaży miał już 18 tys. zamówień, a w rok po rozpoczęciu sprzedaży u klientów znalazło się już 90 tys. egzemplarzy. Do końca 2013 roku sprzedano 255 600 Range Roverów Evoque.
Range Rover Evoque
Range Rover IV L405 (2012-)
W Paryżu, jesienią 2012 zaprezentowano wreszcie flagowy model Range Rovera. Mowa tu o IV generacja tej serii. I choć stylistycznie pojazd nawiązywał do poprzednika, była to całkowicie nowa konstrukcja nadwozia wykonana w całości z aluminium. Dodatkowo nadwozie było nieznacznie niższe,węższe, ale też wyraźnie dłuższe. Zwiększył się przy tym rozstaw osi. W rok po premierze zaproponowano wydłużoną wersję LWB – podobnie jak w przypadku innych amerykańskich, terenowych limuzynach, które oferowane są w dwóch rozmiarach. Pomimo obaw o nowy kierunek rozwoju marki po przejęciu jej przez indyjski koncern TATA, zachowano brytyjski charakter. Prawdopodobnie dlatego, że za jego projekt auta odpowiadały centra rozwojowe na Wyspach, a produkcja ruszyła w Solihull.
W rozwiązaniach silnikowych nie zanotowano rewolucji. Nadal pozostawiono – głównie z myślą o rynkach pozaeuropejskich – silnik benzynowy 5,0 l V8 o mocy 375 KM i jego mocniejsze rozwiązanie 5,0 l Supercharger V8 o mocy 510 KM. W dieslach klienci mogli wybierać pomiędzy jednostką turbodoładowaną 3,0 V6, dysponującą mocą 258 KM (na niektórych rynkach 340 KM), a silnikiem pracującym w układzie V8 4,4 l i mocą 339 KM. Obie jednostki doładowywane są dwiema turbosprężarkami. W standardzie dla wszystkich silników zaoferowano tylko jeden ośmiobiegowy automat ZF, który zapewniał niewyczuwalną zmianę biegów i współpracował z dwubiegową skrzynią rozdzielczą zapewniającą stały napęd na cztery koła. W stosunku do wcześniejszego modelu rozbudowano i przeprojektowano system Terrain Response, który, aby zapewnić optymalną trakcję pojazdu, angażuje obecnie już wszystkie układy. W zawieszeniu również poczyniono szereg zmian. Zawieszenie zapewnia skok przód / tył – 260 mm / 310 mm. Po raz pierwszy zaproponowano system Dynamic Response. Jego działanie jest ukierunkowane na kontrolę przechyłów nadwozia poprzez sterowanie pneumatyką zawieszenia. John Edwards, Land Rover Global Brand Director, powiedział: „Nowy Range Rover zachowuje istotnie niepowtarzalny charakter pojazdu – jest specjalną mieszanką luksusu, wydajności i niezrównanej zdolności terenowej.” I bezapelacyjnie się z tym zgadzamy.
Range Rover
Range Rover Sport II L494 (2013-)
Pojawienie się nowych właścicieli oraz znakomite wyniki sprzedaży sprawiły, że dwie premiery praktycznie zbiegły się w czasie. Pod koniec 2012 roku pojawił się duży model, a już w marcu 2013 w Nowym Jorku zaprezentowano Range Rovera Sport drugiej generacji. Debiutujący Sport ulokowany został pomiędzy dużym Range Roverem, a mniejszym Evoque. Ma to swoje odzwierciedlenie zarówno w gabarytach, jak i stylistyce.
W stosunku do pierwszej generacji auto jest dłuższe i szersze od poprzednika, ale równocześnie mniejsze od dużego Range Rovera. Postawiono przy tym na lekkie, samonośne nadwozie, wykonane ze stopów aluminium. Projekt nadwozia nawiązuje zarówno do Evoqua (poprzez front i zaokrąglony tył pojazdu), jak i do poprzednika (dzięki masywnemu tylnemu czarnemu słupkowi).
Paleta silnikowa właściwie nie uległa zmianie i jest bliźniaczo podobna do oferowanej w większym Range Roverze. W benzynie mamy silnik o pojemności 5,0l, V8, doładowany o mocy 510 KM, a w specjalnej specyfikacji SVR 542 KM oraz mniejsze rozwiązanie 3.0 V6 oferujący moc 340 KM. Pośród diesli zaproponowano jednostkę turbodoładowaną 3,0 V6, dysponującą mocą 258 KM (na niektórych rynkach 340 KM) i silnik pracującym w układzie V8 4,4 l i mocą 339 KM. Układ napędowy rozdzielany jest przez jednobiegowego Torsena ( rozwiązanie dla osób, które nie będą użytkowały auta w terenie) lub dwubiegowy, symetryczny mechanizm różnicowy z blokadą. Dla wszystkich natomiast zaproponowano znaną ośmiobiegową, automatyczną skrzynię biegów.
Range Rover Sport
Przez ostatnie lata Range Rover powoli podążał za nowoczesnymi rozwiązaniami, wprowadzając je do swoich modeli i wytyczając drogę innym. Za Range Roverem stoi też rajdowo-wyprawowa historia. Już w roku 1972 Range pokonał transamerykańską trasę. W 1979 roku zwyciężył w pierwszej edycji Paryż-Dakar. Triumfował również w roku 1981. Range rover to oficjalny samochód Camel Trophy: w 1981 roku na Sumatrze, w 1982 w Papui Nowej Gwinei i w 1987 roku na Madagaskarze. A co jest powodem takiego sukcesu? Z jednej strony tradycja, z drugiej nowoczesne rozwiązania i wysokie właściwości terenowe.
autor: Grzegorz Surowiec, zdjęcia: archiwum
Artykuł z 2015 roku z 174 numeru Off-Road PL
