Chronić przed szkodą
Temat ochrony nadwozia i podwozia samochodów 4×4 poruszany jest ilekroć troska o ich całość zmusza do zaniechania ambitniejszej akcji w terenie. Najczęściej kończy się na obietnicach, a poważna decyzja o instalacji zabezpieczeń podejmowana jest dopiero po uszkodzeniu oświetlenia, blach nadwozia lub jego plastikowych elementów. Zanim zostaniemy zmuszeni do tej decyzji, sprawdźmy, co oferują zderzaki i płyty oraz jak dobrać je do swoich potrzeb.
Planowana ochrona
Najważniejszy jest dobry plan i ustalenie, od czego powinniśmy rozpocząć „dozbrajanie” pojazdu. Od zderzaka przedniego? Od progów? A może od ochrony podzespołów podwozia? Nie! Po pierwsze, musimy ustalić, jak będziemy użytkować pojazd – daleka wyprawa czy może jedynie okolicznościowe wyjazdy za miasto. Po drugie, projekt musi być przemyślany, co oznacza, że inne rozwiązania sprawdzą się, gdy oczekujemy, aby nasz pojazd był wyposażony np. w wyciągarkę oraz dodatkowe reflektory. Realizację planu najlepiej rozpocząć od przedniego zderzaka i osłon podwozia. Zwykle projektując lub decydując się na zakup gotowego produktu, mamy możliwość wyboru satysfakcjonującego nas rozwiązania. Kolejny krok to montaż tylnego zderzaka i ewentualnych progów osłaniających boki samochodu, a następny – bagażnik dachowy oraz solidne mocowanie koła zapasowego.
Wszechobecne plastiki
W branży motoryzacyjnej nastała era wszechobecnego plastiku – plastikowe są zderzaki, plastikowa jest atrapa itd. Trzeba przyznać, że popularność tego tworzywa nie jest przypadkowa. Zamiana blachy na produkty przeróbki ropy naftowej ma bardzo wiele zalet, które dla firm nawet z długą tradycją są nie do przecenienia. Plastik umożliwia bowiem szybką, a przez to tanią, produkcję elementów o skomplikowanych kształtach. Co ważne, są one lekkie i ułatwiają przechodzenie prób zderzeniowych. Potocznie określane plastikiem tworzywo może być różnymi materiałami. Spotyka się wyroby z poliamidu, polipropylenu oraz mieszanki tworzyw ABS.
Niestety, to co dobre w masowej motoryzacji niekoniecznie sprawdzi się w off-roadzie. Stąd popularność wszelkich osłon w postaci orurowania. Często jednak ich walory ograniczają się do tych estetycznych i dodawania charakteru pojazdowi w sposób nieuzasadniony. Nawet jeśli orurowanie jest metalowe (zdarzają się bowiem plastikowe atrapy), to często sposób jego zamocowania może przynieść więcej szkody niż pożytku. Słabo zamontowane dekoracyjne rury (niejednokrotnie niżej niż oryginalne zderzaki) zmniejszają prześwit pojazdu i w razie kontaktu z przeszkodą opierają się natychmiast o nadwozie.
Współczesne zderzaki to zaawansowane konstrukcje
Współczesne zderzaki to zaawansowane konstrukcje
Wybór
Gdy brak nam doświadczenia warsztatowego, możemy zdecydować się na zakup gotowego produktu przeznaczonego dla danego pojazdu. Oferta jest spora. Możemy wybierać pomiędzy polskimi i zagranicznymi firmami. Przeważnie mamy też możliwość podglądu, jak dany zderzak prezentuje się na konkretnym pojeździe. Ponadto możemy dostosować produkt do własnych wymagań. Wymyślanie nowego projektu oczywiście też jest możliwe, jednak powoduje wikłanie się w wiele problemów, np. zakup materiału, wybór warsztatu itd., a efekt końcowy może okazać się niezadowalający.
Dobrym dodatkiem do tylnego zderzaka jest gniazdo haka holowniczego
Estetyka
Od czego rozpocząć? Po pierwsze estetyka. Ktoś może nam wmawiać, że ten aspekt nie jest ważny, ale to nasz samochód i ma się on podobać przede wszystkim nam. Z wymogów estetyki wynika też staranność wykonania, ale ważniejsze są względy bezpieczeństwa. Niedopuszczalne są ostre zakończenia, zaś spawy muszą być wykonane profesjonalnie. Całość powinna byś polakierowana, najlepiej proszkowo. Pokrycie powierzchni zwykłym, mniej trwałym lakierem spowoduje w sytuacji jego uszkodzenia prawie natychmiastowe pojawienie się korozji powierzchniowej. Zderzak powinien jak najmniej pogarszać parametry geometryczne, a nawet je polepszać. Swobodę w dokładaniu metalu powinna ograniczać świadomość, że zderzak musi być jak najlżejszy. W końcu trzeba go będzie stale wozić ze sobą, a nadmiar masy rzadko kiedy jest sprzymierzeńcem w terenie.
Porządne zestawy osłon mają komplet elementów mocujących
Solidność
Kolejnym wymogiem, oprócz jakości wykonania, jest solidność użytych materiałów. Zderzak skrzynkowy musi być wykonany z blach o grubości ok. 3-4 mm. Zbyt cienkie nie spełnią swojego zadania, natomiast zbyt grube zwiększą znacząco ciężar. W przypadku użycia aluminium, a właściwie jego stopów, grubość elementów musi być odpowiednio większa, by skompensować mniejszą wytrzymałość. Niestety podnosi to cenę, a inną trudnością są wyższe wymagania dotyczące umiejętności spawacza. Niewątpliwą zaletą stopów lekkich jest za to właśnie ich lekkość i możliwość efektownego wykończenia w procesie anodowania.
Żebra usztywniające otwarty profil zderzaka
Gotowość do współpracy
Doświadczenie uczy, że zderzak przedni powinien mieć od razu gotowe miejsce montażowe wyciągarki, tzw. łoże, wykonane z blachy o grubości ok. 6 mm, ze znormalizowanym rozstawem śrub montażowych. Tylny zderzaka może mieć takie miejsce, ale nie musi. Obecnie produkowane wyciągarki w większości posiadają znormalizowany rozstaw śrub – 10” x 4,5” (254 x 114 mm). Dodatkowo na każdym zderzaku powinny występować minimum po dwa zaczepy holownicze, miejsca przykręcenia szekli lub zaczepienia haka wyciągarki.
Integracja z wyciągarką
Kolejny ważny element to miejsca podłożenia hi-lifta. Powinno ono być wykonane precyzyjnie, z ogranicznikami zapobiegającymi przesuwaniu się podnośnika i umiejscowione w skrajnych punktach (dotyczy to zarówno przedniego, jak i tylnego elementu). Pozwoli nam to na podnoszenie pojazdu bezpiecznie i bez tendencji do wywrócenia, w szczególności gdy pojazd znajduje się na nierównym terenie. Na koniec powinny być przygotowane gotowe miejsca montażu dodatkowych reflektorów, ewentualnie anteny CB oraz tablicy rejestracyjnej. Miejsce na te elementy dobieramy tak, aby nie zasłaniać seryjnego oświetlenia ani też nie ograniczać widoczności dla kierowcy*.
Należy też zwrócić uwagę na to, czy po zdemontowaniu oryginalnych zderzaków nie pojawi się konieczność przeniesienia kierunkowskazów lub innych lamp na nowy zderzak – wtedy też warto przemyśleć wcześniej miejsce ich usytuowania, koniecznie z zachowaniem stosownych przepisów dopuszczających pojazdy do ruchu.
Gniazda dla podnośnika kolumnowego ułatwiają bezpieczne podnoszenie przodu
Osłona spodu
W przypadku płyt osłonowych podwozia nie jest już tak prosto. Przy ich projektowaniu musimy uwzględnić szereg elementów podwozia. Dobrym pomysłem jest sięgnięcie po gotowe rozwiązanie. W przypadku płyt estetyka nie jest najważniejsza, liczy się funkcjonalność. W podwoziu musimy chronić elementy najbardziej narażone na uszkodzenia – układ kierowniczy, miskę silnika oraz zbiornik paliwa. Sposób dobrania właściwych produktów będzie zależał od naszego indywidualnego podejścia i oczywiście od usytuowania poszczególnych elementów oraz rozwiązań technicznych podwozia. W przypadku wcześniejszej lub planowanej konwersji zawieszenia musimy też uwzględnić ewentualne zmiany usytuowania poszczególnych elementów podwozia.
Przy montażu płyt należy zwrócić uwagę, aby instalowane osłony nie zmniejszały prześwitu pojazdu (lub robiły to w możliwie jak najmniejszy sposób) oraz nie ograniczały przepływu powietrza, powodując przegrzewanie silnika, skrzyni biegów itp. Do tego dochodzi wymóg zapewnienia łatwego dostępu serwisowego, choćby do wymian olejów.
Osłony muszą być dostosowane do kształtu podwozia, by nie zmniejszać prześwitu
Osłony muszą być dostosowane do kształtu podwozia, by nie zmniejszać prześwitu
Profesjonalne płyty najczęściej wykonywane są ze stopu aluminium. Można też spotkać gotowe elementy stalowe lakierowane. Płyty stalowe są mniej praktyczne, już po kilku wyjazdach w teren w miejscach powierzchniowo zniszczonego lakieru pojawia się korozja. Nie zaleca się stosowania zbyt masywnych rozwiązań dla płyt stalowych – 3-4 mm grubość blachy w zupełności wystarczy. W przypadku rozwiązań aluminiowych stosuje się materiał o grubości 6 mm.
Jak montować
Przy wyborze konkretnego modelu zderzaka istotny jest też sposób montażu do pojazdu. Solidne uchwyty montażowe o grubości 4-6 mm to absolutne minimum. Zderzak powinien być też przykręcony bezpośrednio do ramy lub w przypadku rozwiązań samonośnych do podłużnicy. Niedopuszczalny jest bezpośredni montaż na elementach poszycia. Nie wolno więc mocować tych osłon raz na zawsze – należy unikać spawania i lutowania. Musi być możliwość ich demontażu, także w warunkach polowych.
Specjalne elementy łączące ułatwiają szybki i sprawny montaż
Element powinien być montowany wzdłużnie, najlepiej „nasuwany” na powierzchnie boczne ramy i przykręcany kilkoma śrubami poprzecznie z wykorzystaniem gotowych otworów. Dobrą praktyką jest też tulejowanie otworów w ramie lub podłużnicy, co zapobiega ich zniekształcaniu w wyniku mocnego ściśnięcia. Podobnie rzecz ma się w przypadku płyt osłonowych. Najlepiej w tym celu wykorzystać dostępne otwory montażowe lub zastosować dodatkowe łączniki.
Otwory montażowe zderzaków lub osłon muszą dokładnie pokrywać się z otworami w ramie
Wnioski
Przemyślane rozwiązanie dostosowane do naszych potrzeb, z uwzględnieniem marki, modelu pojazdu i rodzaju silnika, zwiększy bezpieczeństwo samochodu oraz pozwoli na spokojny powrót do domu. Wszelkiego rodzaju półśrodki oraz adaptacje rozwiązań z innych pojazdów docelowo przyniosą więcej kłopotów niż pożytku – zwiększą koszty oraz doprowadzą do uszkodzenia samochodu i niezadowolenia z jazdy.
Zderzaki lub osłony wskazane jest dodatkowo zabezpieczyć odpornymi powłokami ochronnymi
Producenci oraz dystrybutorzy zderzaków i osłon
WARN USA:www.warn.com
Smittybilt USA: www.smittybilt.com
BodyArmor 4×4 USA: www.bodyarmor4x4.com
Fab Fours USA: www.fabfours.com
ARB Australia: www.arb.com.au
Kaymar Australia: www.kaymar.com.au
Ironman4x4 Australia: www.ironman4x4.com
AFN4x4 Portugalia: www.afn.pt
ORC Niemcy: www.orc.de
Fabryka 4×4 Polska: www.fabryka4x4.pl
Extrem 4×4 Polska: www.extrem4x4.pl
Up Polska: www.up-4×4.pl/
Asfir: www.asfir.com
Sheriff: www.steeler.pl
Ważne elementy zderzaka
- – solidne „łapy”, elementy montażowe zderzak-pojazd
- – minimum dwa solidne zaczepy holownicze na jeden zderzak
- – znormalizowane miejsce montażowe wyciągarki
- – bezpieczne miejsca podłożenia podnośnika
- – miejsce montażu dodatkowych reflektorów i anteny CB
- – ewentualne miejsca mocowania kierunkowskazów, reflektorów
autor: Grzegorz Surowiec, zdjęcia: producenci
