Przełożenia przekładni głównej

Tajemnicą nie jest. Układ przeniesienia napędu to układ kilku przekładni, a ich stosunek przełożeń zależny jest od obrotów silnika i rozmiaru opon. To po krótce. Zmiana rozmiaru opon pociąga za sobą szereg komplikacji. Zazwyczaj zmieniamy opony na większe chcąc poprawić dzielność terenową naszego pojazdu i wtedy okazuje się, że pojazd nasz nie przyspiesza, nie ma takiej dynamiki jak poprzednio i wreszcie jego maksymalna prędkość jest znacznie mniejsza. Jest na to rozwiązanie-wymiana przełożeń.

Przekładnia główna to element układu napędowego umiejscowiony zwykle na osi pojazdu. Składa się ona z wałka atakującego (zębnik stożkowy) i koła talerzowego, gdzie odpowiedni stosunek zębów (trybów) tworzy odpowiednie przełożenie. Jest to mechanizm przenoszący ruch obrotowy z wału napędowego na półosie za pośrednictwem współpracujących ze sobą kół zębatych o określonym kształcie łukowym, wielkość charakteryzująca przekładnie to stosunek prędkości obrotowej wału napędzanego do prędkości obrotowej wału napędzającego.

Co wymienić

Jak powszechnie wiadomo tryby przenoszące napęd na koła występują w skrzyni biegów, reduktorze, na mostach. Skrzynia biegów to bardzo precyzyjny ukla zapewniający dostosowanie prędkości wału korbowego poprzez odpowiednie zestopniowanie przełożenia do prędkości jazdy. Ingerencja w skrzynie biegów, choć teoretycznie możliwa, nie jest praktykowana ze względu na wysokie koszty. Tańsza jest modyfikacja reduktora. Polega ona na zmianie przełożeń biegu wolnego (po zredukowaniu) lub wymiana całego reduktora. Najczęstsze zmiany najłatwiej, gdy będą się odbywać w ramach jednego modelu. Producenci stosują zmienne przełoże nia w zależności od mocy silnika jak i rodzaju. Wiadomo diesel kręci się w niższych zakresach obrotowych a benzyna lubi wysokie. Jednak najprostszym i najtańszym rozwiązaniem jest zmiana przełożenia przekładni głównej.

Zmiana

Wbrew pozorom dobór przełożeń nie jest to trudny. W przypadku seryjnego pojazdu gdy tylko planujemy zmianę opon na większego rozmiaru najprościej jest porównać ich obwód. Zgodnie ze wzorem 2r wystarczy,że porównamy średnicę opon. Obliczenie wielkości przełożeń sprowadza się do prostych obliczeń matematycznych. Znając rozmiar (średnicę) opony seryjnej i planowanej do użytkowania oraz wielkość obecnego przełożenia, układamy proste równanie matematyczne, w wyniku otrzymamy rozmiar „trybów”, jakie musimy zakupić. Średnice opony najłatwiej pomierzyć przymiarem metrycznym lub uzyskać informacje od producenta. Należy przy tym pamiętać, iż rozmiary opony nabite na boku mają często charakter orientacyjny a rzeczywisty rozmiar może od tego odbiegać. W numeracji calowej prawie zawsze z taką sytuacją mamy do czynienia. Przy pomiarze z natury opona powinna znajdować się w stanie wolnym. Założona na felgę wąską zostanie rozepchnięta „na wysokość” i pomiar wykaże większą średnicę. Założona na felgę szeroką jej średnica „zmaleje”.

Obliczamy średnice opony

Najłatwiej posłużyć się kalkulatorem przelicznikiem opon na stronie internetowej lub zrobic to samemu. Jak wyliczyć średnice koła o rozmiarze 225/75 R15. Liczba 225 jest to szerokość opony wyrażona w mm a indeks 75 mówi nam o jej wysokość liczba 15 to średnica felgi wyrażona w calach. Iloczyn szerokości i indeksu daje nam miarę wysokości 225*0,75=168,75. Najczęściej wielkości dużych opon są wyrażane w calach, dlatego łatwiej przyrównywać jest te parametry w jednostkach calowych a nie metrycznych. Stąd pojawia się dodatkowa operacja zamiany jednostek metrycznych na calowe. Aby uzyskać średnicę w calach musimy ten wynik przeliczyć 1’ to ok. 2,54 cm., Zatem zamieniamy mm na cm 168.75*10=16,875 i następnie przeliczamy na cale 16,875/2,54 to 6.64. Następnie przystępujemy do wyliczenia średnicy koła. Będą to dwie wysokości opony i średnica felgi. Wtedy 2*6.64+15=28,28. Jeśli zachodzi konieczność podobnie postępujemy w przypadku drugiej opony. Aby ułatwić zadanie, obok prezentujemy tabelę przeliczonych średnic opon.

Wybór przełożenia

Znając dwie średnice opon, wyrażone w calach, tą planowaną i seryjną przyrównujemy je do siebie. Powstanie nam układ nierówności 28,28/100=33/x w takim przypadku x=117%. Stąd wniosek: nowa opona jest większa od seryjnej o 17% i przekładnia powinna być o 17% zredukowana. Przełożenie przekładni głównej określa nam ile obrotów wału napędowego będziemy musieli wykonać aby Kolo zatoczyło pełny obrót. Do najczęściej spotykanych przełożeń należą 1:3.73 , 1:4.10 , 1:4.56 , 1:4.88. Wracając do naszego przykładu, obecnie stosowane jest przełożenie 4:10 musimy więc dobrać większe pomoże nam w tym równanie: 4.10×17/100=0.70 i wtedy 4.10+0.70=4.80. Stad wniosek –najodpowiedniejszym przeożeniem będzie 1:4.88.

Na koniec

Ogromna dostępność przełożeń do najpopularniejszych mostów sprawia,że w prosty sposób zwiększymy dzielność terenową naszego pojazdu. A nie będziemy się denerwować, że na dwójce pod górkę zrywa przyczepność a na trójce za słaby i gaśnie.

Rozmiar opony a średnica

autor: Grzegorz Surowiec, zdjęcia: archiwum