Przełomowe auta

TOP 10 sprzed 20 lat

Historia magazynu „OFF-ROAD PL” zaczęła się w 1997 roku od internetowej listy dyskusyjnej, która następnie przerodziła się w drukowany magazyn. Przez minione 20 lat świat motoryzacji bezustannie się zmieniał. W tym artykule zaprezentujemy samochody, które wywarły na niego największy wpływ. W naszym zestawieniu znajdą się zarówno przełomowe projekty, często tworzące nowe segmenty rynku, jak i te, którym nie udało się zdobyć popularności, mimo swej innowacyjności.

Wybór poniższych samochodów jest subiektywny i mimo że niektóre konstrukcje same w sobie nie są rewolucyjne, to pojawiły się w dobrym czasie i – co istotne – w dobrej cenie, przez co miały rewolucyjny wpływ na rynek. To właśnie gotowość na przyjęcie danej propozycji jest decydująca dla sukcesu danego projektu. Rynkowe trendy miały wpływ nie tylko na pojawienie się nowych segmentów. Przez lata zmieniały się także te – zdawałoby się – okrzepłe rejony. Modyfikacje dotyczyły przede wszystkim twardych, tradycyjnych terenówek, wypieranych przez coraz bardziej komfortowe i bezpieczne w prowadzeniu SUV-y, które z kolei dzisiaj wydają się pełnoprawnymi terenówkami – mają przecież ramę, reduktor i sztywny most. Ironią losu jest też to, że dzisiejsze auta osobowe już po lekkim uterenowieniu mają ambicję do bycia SUV-ami. Ale to temat na drugą część zestawienia.

Rok 1997 – Land Rover Freelander

W 1997 roku zadebiutował nowy model Land Rovera, który był swoistym odejściem od koncepcji „poważnego” samochodu terenowego na rzecz nowej, pojawiającej się wtedy klasy, jaką był rekreacyjny SUV. Pojazd pod wieloma względami był dla tej marki pierwszym: miał samonośne nadwozie, poprzecznie umieszczony silnik, stały napęd na przednie koła z automatycznie dołączanym tyłem oraz układ HDC (Hill Descent Control) kontrolujący prędkość zjazdu ze wzniesienia, ale nie posiadał ani reduktora, ani blokady mechanizmu różnicowego. Ogromną wadą Freelandera były liczne problemy jakościowe, które wymusiły na producencie wielokrotne akcje serwisowe i nadszarpnęły dobrą opinię Land Rovera. Freelander był jednak jednym z pierwszych europejskich SUV-ów i dzięki temu udało mu się do 2002 roku utrzymać miano najlepiej sprzedającego się na Starym Kontynencie SUV-a.

1998 – Volvo V70 XC Cross Country

Volvo V70 XC Cross Country nie zapoczątkowało, co prawda, przygody producenta z cywilnymi pojazdami z napędem AWD, ale będąc rozwinięciem poprzedniego modelu, 850 AWD, wprowadziło nowy standard podwyższonych kombi, na bazie których z biegiem czasu powstały kolejne generacje szwedzkich SUV-ów, aby w końcu przeobrazić się w dzisiejsze crossovery. V70 XC Cross Country zapoczątkowało także nowy system oznaczeń modeli – obowiązuje on do dziś. Pojazd był przykładem zastosowania wszystkich ówcześnie dostępnych układów bezpieczeństwa biernego i czynnego, w skład których wchodziły: dwie przednie i dwie boczne poduszki powietrzne, napinacze pasów, wzmocnienia drzwi oraz 3-, a później 4-kanałowy ABS. Do napędu służyły 5-cylindrowe, rzędowe silniki benzynowe i diesle o pojemności od 2 do 2,5 l. Umieszczone poprzecznie jednostki poprzez manualne bądź automatyczne skrzynie biegów i przekładnię kątową przekazywały moc na wszystkie koła. V70 XC Cross Country – jak na Volvo przystało – cieszyło się dobrą opinią pojazdu nadającego się nie tylko do jazdy po asfalcie, ale także po lekkich bezdrożach.

Rok 1999 – BMW X5 (E53)

Rok 1999 upłynął pod znakiem X5 E53, gdyż to właśnie ten model dał niemieckiemu koncernowi możliwość wejścia na rynek dużych SUV-ów. Pojazd charakteryzował się nie tylko wysokim poziomem komfortu (typowym dla BMW) oraz nienagannymi właściwościami jezdnymi, ale i nietypową w takim zestawieniu zalet dzielnością terenową. Oferowany na wszystkich rynkach pojazd produkowany był wyłącznie w fabryce BMW w Stanach Zjednoczonych. Przy jego konstrukcji inżynierowie korzystali z wielu rozwiązań i elementów zapożyczonych z modelu Rover Range Rover HSE, gdyż w tych czasach Land Rover należał do BMW. X5 wyposażone w potężne i znane z innych modeli (E39) silniki benzynowe i diesle (najsłabszy o mocy 231 KM) oraz mocne skrzynie biegów posiadało stały napęd na cztery koła realizowany poprzez klasyczny, centralny mechanizm różnicowy (era xDrive jeszcze nie nadeszła). W celu zapewnienia odpowiedniego komfortu jazdy, jako uzupełnienie układu napędowego i pneumatycznego zawieszenia, pojazd został wyposażony w elektronikę i systemy: audio, nawigacji i komunikacji (zaczerpnięte z serii 5). Pomimo stosunkowo wysokich kosztów utrzymania pojazd nadal cieszy się sporym powodzeniem, tym samym wyznaczając nową linię SUV-ów i crossoverów BMW.

Rok 2000 – Hyundai Santa Fe

Początek nowego millenium był dla koncernu Hyundai niezwykle ważny. Właśnie wtedy pojawił się model Santa Fe (ukłon w kierunku głównego rynku zbytu i klienta) – pierwszy SUV producenta. Pojazd był kamieniem milowym w programie restrukturyzacji spółki realizowanym na przełomie wieków i pomimo krytyki ze strony dziennikarzy, głównie za swoją niecodzienną, barokową stylizację, był hitem wśród amerykańskich nabywców. Santa Fe był tak popularny, że w pewnym okresie Hyundai miał problemy z zaspokojeniem popytu. Pojazd szybko stał się bestsellerem i przyczynił się do sukcesu producenta w Stanach Zjednoczonych. W Europie ten model był trochę miej popularny, nie tylko z powodu wyglądu, lecz także sporego zużycia paliwa. Jednakże mocne silniki i w miarę bezawaryjna konstrukcja ugruntowały pozycję pojazdu. I tak, brzydkie kaczątko przerodziło się w nowe, ładniejsze i o wiele lepsze generacje.

Rok 2001 – Chevrolet TrailBlazer

Amerykanie, wchodząc w XXI wiek, musieli pogodzić się z tym, że ich potężne pojazdy full size będą musiały zrobić miejsce dla nowej klasy SUV-ów. TrailBlazer jest – co prawda – następcą budowanego na ramie, małego pickupa o nazwie Blazer, ale bazuje na zupełnie nowej płycie podłogowej GMT360, która stanowiła rewolucję w amerykańskiej filozofii. Przede wszystkim budowano na niej pojazdy aż sześciu różnych marek – od Buicka aż do Saaba. Pojazdy posiadały niezależne zawieszenie z przodu i tyłu (tył korzystał aż z 5 wahaczy). Jedyna dostępna skrzynia biegów to automat o 4 przełożeniach. Możliwy był wybór trzech wersji napędu: tylko 2WD, stały 4WD i tradycyjny, dołączany z reduktorem. Do wyboru były też trzy silniki: rzędowa szóstka o pojemności 4,2 l i mocy 273 KM (najmocniejsza w klasie) oraz dwa motory V8: 5,3 l i 6 l – oba wyposażone w Active Fuel Management System odłączający 4 z 8 cylindrów w celu ograniczenia zużycia paliwa w czasie spokojnej jazdy po autostradzie. Pojazd zapoczątkował nową erę w podejściu Amerykanów do konstrukcji małych i dużych SUV-ów, które wcześniej zawsze bazowały na pickupach.

Rok 2002 – Porsche Cayenne

Zarząd Porsche, śledząc uważnie rozwój rynku samochodów luksusowych i sportowych, zdecydował się w 2002 roku na przedstawienie modelu, który był ze wszech miar inny. Był to pierwszy pojazd z silnikiem V8 zbudowany przez Porsche od 1995 roku (koniec produkcji Porsche 928) oraz pierwszy na świecie seryjny samochód sportowy możliwy do używania w terenie. Samochód napędzany był całą gamą silników o pojemności od 3,2 l do 4,8 l i mocach od 250 KM do 550 KM, które umożliwiały uzyskanie przyspieszenia do 100 km/h w 5 s, a nawet mniej. Do tego dochodził jeszcze pierwszy w Porsche silnik diesla oraz czterodrzwiowe nadwozie. Wszystko to sprawiało, że przypadający na ten sam czas debiut Touarega, pozostał bez znaczenia. Cayenne przez wiele lat wiodło prym wśród sportowych SUV-ów i dopiero ostatnie premiery mogą mu tę palmę pierwszeństwa odebrać.

Rok 2003 – Subaru Baja

Koncern Fuji Heavy Industries, produkujący auta Subaru, zawsze mocno skupiał się na rynku amerykańskim. Posiadając w USA fabrykę i zaplecze techniczne i pracując ze wsparciem technicznym Subaru w Japonii, zespół kierowany przez Petera Tenna zaprojektował model Baja. Pojazd mógł przewieźć czterech pasażerów ulokowanych w czterodrzwiowej kabinie z otwartą skrzynią ładunkową, tym samym łącząc obsługę i cechy tradycyjnego samochodu osobowego z wszechstronnością i – w mniejszym stopniu – ładownością pickupa. Samochód był przeznaczony bardziej do rekreacyjnego użytku niż do zastosowań komercyjnych i wyznaczył nowe trendy w tej dziedzinie. Korzystając ze sprawdzonego układu napędowego i doskonałych silników typu boxer, stanowił ciekawą propozycję Subaru. Niestety model Baja nie zdobył większej popularności: dla amerykańskiego klienta był za mały jak na pickupa, w Europie natomiast pickupy uważane są za pojazdy użytkowe, nie rekreacyjne. No cóż, mówi się trudno!

Rok 2004 – Lexus RX400h

Marka Lexus, stanowiąca ekskluzywną odmianę Toyoty, znana jest – między innymi – z wprowadzania i testowania najnowszych rozwiązań. Tak też stało się wraz z premierą modelu RX400h, będącego hybrydową wersją poprzednika. RX400h to tak naprawdę RX330 z silnikiem benzynowym V6 o pojemności 3,3 l i mocy 211 KM wspomaganym przez dwie jednostki elektryczne napędzające przednią i tylną oś. W normalnych warunkach pracy silnik benzynowy wspomagany jest przez jeden motor elektryczny (o mocy 167 KM) napędzający przednią oś pojazdu. Druga jednostka elektryczna (o mocy 68 KM) napędzająca oś tylną uruchamia się, gdy kierowca maksymalnie wdusi pedał gazu lub gdy pojazd utraci przyczepność. System, noszący nazwę Lexus Hybrid Drive, zarządza rozdziałem mocy, która łącznie może osiągnąć 272 KM. Ponadto auto wyposażone jest w całą gamę asystentów bezpieczeństwa, m.in. w elektronicznie wspomagane hamulce Electronically Controlled Brake i system kontroli stabilności Vehicle Dynamics Integrated Management System. Lexus RX400h był jednym z pierwszych samochodów z napędem na 4 koła, w którym nie ma mechanicznego połączenia pomiędzy przednią a tylną osią. Był też pierwszym, w którym testowano nowy system hybrydowy zastosowany później w pozostałych pojazdach koncernu.

Rok 2005 – Mercedes Unimog U 500 Black Edition

Pisząc o przełomowych pojazdach z tego okresu, nie sposób nie wspomnieć o Unimogu. Historia tego pojazdu zaczęła się – co prawda – wiele lat wcześniej. Z założenia Unimog miał być prostym autem stworzonym, by odbudować przemysł i rolnictwo w powojennych Niemczech. Pojazd w tej roli sprawdził na tyle dobrze, że producent postanowił stworzyć kolejne serie bazujące na tych samych podzespołach, które klienci będą mogli wykorzystywać także w innych dziedzinach gospodarki. Niezmienna pozostała jedynie koncepcja auta opartego na solidnej ramie, posiadającego mocne, portalowe mosty zapewniające niezwykle duży prześwit oraz napędzanego przez solidne i niezbyt wysilone silniki Mercedesa. Cechą charakterystyczną Unimogów były rozbudowane skrzynie biegów i reduktory umożliwiające dostosowanie prędkości do warunków pracy. Zapewniały one wyprowadzenie mocy w różnych kierunkach i z różną prędkością. Uzupełnieniem możliwości przekazywania napędu były instalacje hydrauliczne i pneumatyczne, dzięki którym kierowca mógł podłączyć różne narzędzia. Ukoronowaniem tych wysiłków było zbudowanie wspólnie z Brabusem wersji U 500 Black Edition, która jest luksusową i zbliżoną bardziej do show cara niż samochodu użytkowego wersją Unimoga.

Rok 2006 – Audi Q7

W zestawieniu tym nie powinno zabraknąć również marki Audi, która jako jedna z pierwszych skonstruowała i wyprodukowała samochody rajdowe z napędem na cztery koła – te zupełnie zmieniły oblicze rajdów. Mowa tu o pamiętnym Audi Quatro, które zadebiutowało na rajdowych trasach ponad 15 lat wcześniej. Wiele lat później swoją premierę miał model Q7, czyli pierwszy i największy SUV Audi, bazujący na tej samej, opracowanej i produkowanej w zakładach Volkswagena w Bratysławie, płycie podłogowej co Porsche Cayenne i VW Touareg. Przeznaczeniem Q7 jest bardziej droga utwardzona niż poważny teren, w którym przydałaby się skrzynka rozdzielcza. Chociaż zarówno jej, jak i biegu terenowego brakuje pojazd posiada stały system napędu na cztery koła z centralnym, blokowanym mechanizmem różnicowym typu Quattro i samopoziomujące, adaptacyjne zawieszenie pneumatyczne ze stałą kontrolą siły amortyzacji (Continuous Damping Control), które pomaga w off-roadowych przeprawach. Pojazd może być napędzany całą gamą silników benzynowych i diesli – z najmocniejszym i stosowanym jako jedyny na świecie w samochodzie osobowym dieslem V12 o pojemności 6 l, mocy 500 KM i momencie aż 1 000 N/m. Q7 V12 TDI to według Audi najlepiej prowadzące się Q7, co związane jest ze zmianą zawieszenia, opon i hamulców. Pojazd radzi sobie na płycie poślizgowej z przyspieszeniem poprzecznym ponad 0,9 g.

autor: Wojciech Buczek, zdjęcia: producenci