Opony są najdroższymi elementami eksploatacyjnymi pojazdu. Wymieniane w zależności od użytkowania co kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt tysięcy kilometrów, stanowią o naszym bezpieczeństwie, dlatego muszą być w staranny sposób dobrane do pojazdu. W wyborze odpowiednich opon pomagają nam oznaczenia, które znajdują się na ich bokach.
1. Nazwa handlowa opony
Największy napis na oponie to oczywiście nazwa i model danej opony. W przypadku opon sportowych czy też przeznaczonych dla pojazdów terenowych często zdarza się, że napis ten pokryty jest białą farbą (oznaczenie BLT). Wbrew pozorom nazwa jest nie tylko zabiegiem marketingowym. W ostatnich latach doszło do konsolidacji marek. W ramach jednej grupy następuje podział na opony premium, średniej klasy i low budget, dlatego to pierwszy ważny wskaźnik stanowiący o jakości i cenie opony.
2. Oznaczenie rozmiaru
Na oponach zawsze podany jest rozmiar. To oznaczenie zwykle powtórzone jest kilka razy. Powinniśmy pamiętać, że jest to znak produktowy, a nie rzeczywisty rozmiar opony, który faktycznie – w zależności od producenta – może nieznacznie odbiegać od oznaczenia rozmiaru. Obecnie najczęściej możemy spotkać się z rozmiarami metrycznymi np. 245/65 R17 lub też – co często zdarza się w przypadku dużych rozmiarów terenowych – calowymi np. 33×12,5 R15. Niezmiernie rzadko mogą pojawić się też inne oznaczenia. W rozmiarach metrycznych pierwsze cyfry to szerokość opony wyrażona w mm, druga część to określenie profilu, które stanowi procent z szerokości opony. W przypadku 245/65 szerokość opony to 245 mm, a wysokość profilu 245×0,65, co daje około 160 mm. Gdy w oznaczeniu nie występuje rozmiar profilu to przyjmuje się wartość 82. Kolejne dwie cyfry występujące po literze R np. R15 to średnica osadzenia wyrażona w calach, czyli średnica felgi, na jaką ma trafić opona. Troszkę inaczej sytuacja wygląda w przypadku rozmiarów calowych. Pierwsze cyfry to średnica, wielkość opony wyrażona w calach oraz szerokość opony po znaku „x”. R15 to – podobnie jak w metrycznej rozmiarówce – średnica odsadzenia. Warto wiedzieć, że litera „R” to określenie Radialna. Niezmiernie rzadko zdarza się, że zamiast litery „R” pojawia się „-”, co oznacza oponę diagonalną.
3. Konstrukcja wewnętrzna opony
Opony oferowane w regularnej sprzedaży to radialne rozwiązanie układu warstw wzmocnienia. W szczególnych przypadkach możemy spotkać diagonalne rozwiązania. W oponach terenowych wzmocnionych producenci określają dodatkowo ilość warstw oraz materiału osnowy i opasania (np. sidewall pilies 3 polyester).
4. Indeks prędkości
Indeks prędkości to jeden z najważniejszych parametrów, który zawsze powinien znajdować się na oponie. Określany jest umownie skrótem SI (od ang. speed index) i wyrażany kolejnymi literami alfabetu – począwszy od A1 do – obecnie – Y. Zwykle oponach z bieżnikiem typu MT znajdziemy literkę Q, która oznacza prędkość 160km/h. W przypadku opon szosowych będzie to H 210 km/h lub V 240 km/h. Przy doborze opony o określonym indeksie prędkości zaleca się, aby ten był wyższy o 5-10% niż maksymalna prędkość rozwijana przez samochód – nawet, gdy jest to prędkość chwilowa. Oczywiście dopuszczalne jest stosowanie opon o niższym indeksie prędkości niż zaleca producent pojazdu. Obecnie nie regulują tego żadne szczegółowe przepisy. Należy jednak w takich sytuacjach pamiętać o dostosowaniu odpowiedniej prędkości.
5. Ilość warstw nośnych
Obecnie jedynie w przypadku opon amerykańskich lub przeznaczonych dla pojazdów użytkowych, specjalnych możemy spotkać oznaczenia dotyczące warstw „uzbrojenia opony”. Dotyczy to głównie opon diagonalnych stosowanych często na rajdach oraz sporadycznie opon radialnych. Możemy spotkać się z oznaczeniem amerykańskim LR (Load Range), przy oponach osobowych – SL (od ang. Standard Load) lub XL (od ang. Xtra Load). Oznaczenie to przyjmuje kolejne liczby alfabetu. W przypadku opon europejskich pojawia się określenie PR (od ang. ply rating), informujące o liczbie warstw kordu karkasu. Dodatkowo możemy spotkać opisane wartości.
6. Indeks nośności
Indeks nośności zwykle podawany jest razem z indeksem prędkości np. 105T. Określany jest kolejnymi liczbami. Dla właścicieli pojazdów typu SUV i aut użytkowych przedział ten będzie użyteczny od liczby 90, dla której przyporządkowana jest wartość nośności 600kg i wzwyż. Należy przy tym zwrócić uwagę na fakt, że indeks nośności – z angielskiego LI (Load Index) – określa nośność nominalną opony, przy czym parametr ten zależy od ciśnienia nominalnego powietrza, a to podporządkowane jest wielkości i rozmiarowi opony oraz jej budowie.
7. Nośność i ciśnienie
Należy pamiętać, że nośność maksymalna uzależniona jest od ciśnienia. Dla każdej opony określona jest nominalna nośność dla określonego ciśnienia, czego przestrzegają szczególnie Amerykanie, wyrażając to opisowo. Często zdarza się też, że na oponach podane są informacje dla pojedynczego lub podwójnego wykorzystania, jak ma to miejsce w przypadku większych pickupów, gdzie na tylnej osi montowane są po dwie opony na stronę (popularnie zwane bliźniakami). Wartości te przedstawiane są opisowo przy użyciu zdublowanych wartości wyrażonych w jednostkach europejskich i amerykańskich. np. Max load single 1450kg (3195Lbs) dla 550kPa (80PSI) oraz dla podwójnego zastosowania Max load dual 1320kg (2910Lbs) dla 550kPa (80PSI).
8. Oznaczenia opon dla pojazdów użytkowych
Na oponach spotykamy oznaczenia informujące dla jakiego typu pojazdu są one dedykowane. Pozwala to łatwo rozróżnić dla jakiego samochodu jest dana opona. Oznaczenie LT (Light Truck) występujące przed rozmiarem oznacza oponę przeznaczoną dla pickupów i lekkich pojazdów dostawczych. Do innych oznaczeń należy RF (reinforced) określające oponę wzmocnioną ponad standard. Przy czym oznaczenie nie jest tożsame z literą C (commercial), która określa opony o wzmocnionej nośności. Na rynku można spotkać też opony przeznaczone dla zawodników (For Competition).
9. Oznaczenie kierunku toczenia opony
W przypadku opon kierunkowych występuje napis Rotation wraz ze strzałką określającą kierunek toczenia opony. W przypadku opon niesymetrycznych występuje po jednej ze stron napis Inside (wewnątrz) lub Outside (zewnątrz), co określa nam, że dana opona ma być tak montowana, aby napis znajdował się odpowiednio na wewnętrznym lub zewnętrznym boku opony. Podobniejest w przypadku napisów Right i Left, które określają montaż po prawej lub lewej stronie pojazdu.
10. Rozróżnienie opon dętkowych i bezdętkowych
Obecnie na rynku najczęściej spotkamy opony bezdętkowe. Są one oznaczane napisem TUBELESS lub TL (tl). Do absolutnej rzadkości należą opony dętkowe, które określane są wyrażeniem TUBED TYPE lub skrótem TT (tt). Należy przy tym pamiętać, że konieczne jest stosowanie felg odpowiednich dla określonych opon.
11. Kod homologacji opony wg ECE
Każda opona użytkowana na terenie UE musi posiadać stosowną homologację stanowiącą o dopuszczeniu do ruchu. Owo oznaczenie składa się z litery „E” lub „e” (obecnie ze względu na unifikacje oba oznaczenia są tożsame). Duża litera „E” jest wpisana w koło, mała „e” w kwadrat. Wraz z literą występują cyfry, które określają kraj homologacji np.e2-Francja. Obok tych oznaczeń powinien też występować numer identyfikacyjny homologacji, który stanowi ciąg kliku cyfr. O dopuszczeniu do ruchu na terenie Stanów Zjednoczonych informuje napis DOT (Department Of Transport), który informuje dany produkt spełnia wymogi bezpieczeństwa. Za napisem DOT pojawia się zakodowany symbol fabryki.
12. Data produkcji opony
Data produkcji określona jest przez trzy lub cztery cyfry. Pierwsze dwie informują, w którym tygodniu opona została wyprodukowana. Kolejna cyfra i trójkąt określają rok z lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Dwie kolejne wskazują na rok produkcji z obecnego stulecia np. 339> to 33 tydzień 1999 roku, natomiast 1209 to 12 tydzień 2009 roku.
13. Wskaźnik zużycia bieżnika TWI
Minimalna dopuszczona do ruchu głębokość bieżnika powinna wynosić 1,6 mm, przy czym miejsce pomiaru powinno być dokładnie określone. Powszechnie producenci stosują oznaczenie TWI (Tread Wear Index). Występuje ono jako zgrubienie w rowkach bieżnika opony i wynosi 1,6 mm. Miejsce to oznaczone jest na boku trójkątem, strzałką i napisem TWI.
14. Przeznaczenie na daną porę roku
Producenci nie stosują jednolitego oznaczenia określającego w jakiej porze roku dana opona może być stosowana. Dla opon przeznaczonych do użytkowania przez cały rok zwykle występuje napis All Weather lub All Season. Natomiast dla opon zimowych bardzo często pojawiają się oznaczenia „M+S” lub „M&S” od Mud – błoto i Snow – śnieg. Opony zimowe mogą być też oznaczone symbolem śnieżynki wrysowanej w kontur trzech szczytów gór.
15. Inne oznaczenia cech opon
Przy indeksie Treadwear (trwałość) często – w szczególności w przypadku opon produkowanych na rynek amerykański – pojawiają się oznaczenia określające odporność zużycia bieżnika wyrażoną w procentach. Przyrównywane jest to do normatywnego wskaźnika. Tym samym opony zimowe posiadają wskaźnik 100-200, natomiast w przypadku opon szosowych może on sięgać nawet do 500. Zwykle opony terenowe MT lub AT posiadają wskaźnik 200-300.
Kolejny wskaźnik Traction to parametr mówiący o przyczepności opony, określony literami A, B lub C, gdzie A to najlepsza przyczepność. Jest on wyznaczany dla opon w trakcje prób hamowania na mokrej nawierzchni.
Temperature to kolejny wskaźnik, na który warto zwrócić uwagę. Dopuszczalna temperatura pracy opony jest określana literami A, B i C. Według normy amerykańskiej opona może rozgrzewać się tylko do wyznaczonej temperatury. Badania muszą odbywać się na stałym stanowisku testowym. Każda opona musi spełniać wymogi minimalne określone dla oznaczenia C.
