Minęło ponad 70 lat od kiedy po raz pierwszy na drogach pojawił się model Volvo TPV. Był to pierwszy lekki pojazd osobowy z pasażerską kabiną, dysponujący napędem na cztery koła. Po nim pojawiła się kolejna wersja Volvo TP21 – produkowana do 1958 roku.
Pierwsze modele
Lata trzydzieste ubiegłego wieku to okres, gdy zaczyna narastać napięcie w Europie. Rządy poszczególnych krajów widząc, że czasy piechura i kawalerii minęły, zaczynają stawiać na rozwiązania mechaniczne. Pierwsze prace projektowe ruszyły w zakładach AB Volvo już pod koniec lat trzydziestych. Zapotrzebowanie było konkretne – lekki pojazd dowodzenia i łączności. Prototypy o oznaczeniu TPV 911 m/39 pojawiły się w roku 1939. Produkcję seryjną rozpoczęto w roku 1943 pod nazwą [su_tooltip style=”youtube” position=”north” size=”1″ content=”Oznaczenie TPV (Terräng Person Vagn) należy tłumaczyć jako terenowy osobowy pojazd. Oznaczenie stanowiło rozwinięcie od PV osobowych samochodów, jakie powstawały od końca lat dwudziestych.” class=”dymek”]TPV*[/su_tooltip] 911 m/43. Model ten produkowany był do 1946 roku, a z fabryki wyjechało jedynie 210 sztuk (obecnie stanowi on niemały rarytas kolekcjonerski). Armia szwedzka wykorzystywała TPV 911 m/43 do końca lat pięćdziesiątych.
TP 911 konstrukcja
Pojazd wyposażony był w skrzynkową ramę, na której posadowiono stalowe czterodrzwiowe lub sześcioosobowe nadwozie z otwartym dachem, przykrytym brezentem. TP 911 wzorem aut osobowych posiadał bagażnik, a w nim znalazło się miejsce dla koła zapasowego. Pisząc o lekkim samochodzie militarnym, jak na standardy drugowojenne, dokonujemy pewnego nadużycia – za wzór lekkiego pojazdu uważa się Willysa. Natomiast Volvo TP 911 o długości 4 800 mm, wysokości 1 950 mm i szerokości 1 800 mm, możemy przyrównać z Dodge Commander WC56, czyli pojazdem osobowym dowództwa, bazującym na małej ciężarówce. Do napędu Volva wykorzystano sześciocylindrowy, rzędowy solidny żeliwny silnik EC o pojemności 3 670 cm3 dysponujący mocą 86 KM przy 3400 obr/min. Jak na pojazd ważący prawie dwie i pół tony, oraz uwzględniając, że mamy lata czterdzieste to niezły wynik. Za przeniesienie napędu odpowiadała czterobiegowa skrzynia oraz dwubiegowa skrzynka rozdzielcza, przekazująca napęd tylko na tył lub zblokowany na obie osie. Samochód był posadowiony na resorach, montowanych pod sztywnymi mostami. Na kołach znajdowały się stalowe felgi z oponami o rozmiarze 7.00-16. Instalacja elektryczna to rozwiązania 6V, stanowiąca standard na ówczesne czasy. Na wyposażeniu znajdowała się też radiostacja o mocy 25W.
Volvo TP21 915
Po kilku letniej przerwie od zakończenia produkcji TPV, w 1951 roku pojawił się jego następca. Początkowo jako prototyp, a następnie w 1953 roku ruszyła seryjna produkcja. Nowy model VolvoTP 21 915 Radiopersonterrängbil nazywany w skrócie: Raptgbil, co należy tłumaczyć jako pojazd osobowy przewożący radiostację. Pamiętajmy, że w tamtych latach radiostacje były to potężne, a przy tym ciężkie urządzenia. Przy modelu TP 21 915 pojawia się też określenie „Sugga” – ze szwedzkiego świnia. Powstało ono ze względu na wygląd Volvo, w szczególności gdy pojawił się model z dodatkowymi kanistrami montowanymi na tylnych słupkach, co przypominało w całości głowę świni wraz z uszami.
Volvo TP21 miał stanowić całą rodziną średnich wojskowych rozwiązań, dlatego podobnie jak i wcześniejszy model powstał z wykorzystaniem ramy i podzespołów z ciężarówki, na której posadowiono karoserię z osobowego modelu Volvo PV 800. Modele TP21 wypuszczono w dwóch wersjach 9151 i 9152. Oprócz różnic w wyposażeniu, zmienna była liczba miejsc. Pierwszy pojazd przeznaczony był dla załogi 4 osobowej, drugi dla 5 osobowej. Wprowadzono też sprzedaż modeli cywilnych o oznaczeniach TP2104 i modelu kombi TP2104Special. Łącznie w latach 1953-58 wyprodukowano 720 pojazdów. Produkowane też były modele z mocniejszymi silnikami V6, o oznaczeniach TL11 (1953-1954) i TL12 (1954-1957). Były one wykorzystywane jako lotniskowe pojazdy techniczne, służące za ciągniki i nośniki urządzeń rozruchowych silników odrzutowców. Wyprodukowano ich odpowiednio 100 i 165 szt.
Oparte o konstrukcję TP21 powstawały też trzyosiowe ciężarówki TL22 Lasterrängbil 912 oraz TL22 Stabsterrängbil 935 z zabudową sztabową, a także wersje cywilne L22041 produkowane w latach 1954-1959.
Budowa Volvo TP21
Model TP21 w stosunku do modelu TPV na pozór nie specjalnie się różnił. TP21 był nieznacznie krótszy, wyższy i szerszy. Konstrukcje stanowiła solidna rama, na której posadowione zostało osobowe nadwozie. Volvo TP 21 pod względem wagi był raczej ciężarówką, chociaż przy masie 2 880 kg posiadał ładowność tylko 320 kg. Do napędu służył nowszej generacji sześciocylindrowy rzędowy silnik serii ED o pojemności 3 645 cm3, rozwijający moc 90 KM. Napęd był realizowany poprzez czterobiegową skrzynię o oznaczeniu Volvo E9 i dwubiegowy reduktor, elementy te były łączone krótkim wałkiem. Ciekawie było rozwiązane przełożenie zredukowane – wynosiło tylko 1,44, natomiast pierwszy bieg miał 6,65. Wysokie też było przełożenie przekładni głównej 7,36. Projekt Volvo TP21 wydaje się do końca przemyślanym, choć przeczą temu rzesze fanów tego samochodu. Pomimo zastosowania dużych opon o rozmiarach 9.00-16 prześwit wynosił tylko 250 mm, właściwości terenowe ratowało zastosowanie blokad w dyferencjałach. Zawieszenie stanowiły wielopiórowe resory, mocowane pod mostami.
Pomimo skromnej produkcji zarówno modelu TPV jak i TP 21 wiele egzemplarzy przetrwało do naszych czasów. Są pieczołowicie odrestaurowywane i stanowią dumę swoich właścicieli.
