Bagażniki dachowe
Kiedy podczas eksploatacji samochodu pojawia się konieczność przewiezienia sporego ładunku lub zwiększenia możliwości przewozowych, nasuwa się temat bagażników dachowych. Są one niezbędne także w czasie wypraw i rekreacji z większym sprzętem sportowym, nie tylko z nartami.
Bagażniki dachowe
Przed kupnem, montażem i używaniem bagażnika należy sprawdzić kilka bardzo ważnych kwestii, by uniknąć kosztownej, a może nawet niebezpiecznej, wpadki. Przede wszystkim musimy dowiedzieć się, jakie jest dopuszczalne obciążenie dachu. Pozwoli to określić, czy używanie bagażnika dachowego do danego obciążenia ma jakiekolwiek uzasadnienie. Jeżeli dopuszczalne obciążenie jest mniejsze niż suma ciężaru bagażnika i planowanego dlań ładunku, nie tylko przekracza się fabryczne ograniczenia, ale realnie ryzykuje pogorszeniem bezpieczeństwa jazdy. Dotyczy to zwłaszcza ładunków, które mocno podnoszą środek ciężkości.
Ostrożniejsza jazda
Poruszanie się z załadowanym bagażnikiem dachowym jest trudniejsze nie tylko z powodu podwyższenia środka ciężkości. Nawet jeśli na bagażniku znajduje się lekki, ale objętościowy, ładunek, trzeba liczyć się z większą podatnością na podmuchy wiatru. Z tego powodu manewry wyprzedzania i mijania, zwłaszcza większych pojazdów, wymagają większej uwagi i refleksu, podobnie jak szybki wjazd na otwartą przestrzeń. Z kolei większa powierzchnia czołowa może znacznie pogorszyć dynamikę jazdy, co wymaga ostrożniejszego planowania manewrów wymagających przyspieszania. Zwiększone wzwyż, a niekiedy wszerz, gabaryty także zmuszają do nieustannej czujności w trakcie jazdy terenowej w terenie leśnym oraz zabudowanym. Przeoczone nisko zwieszające się gałęzie czy przewody mogą łatwo uszkodzić ładunek lub nawet spowodować wypadek, gdy tenże ładunek zostanie ściągnięty.
W czasie dynamicznej jazdy trzeba pamiętać o wyższym środku ciężkości
Wady
Oprócz powyższych wymagań bagażniki dachowe mają też inne wady. Zwiększona powierzchnia czołowa nie tylko ogranicza osiągi, ale także zwiększa zużycie paliwa. W przypadku bagażników otwartych pogorszona aerodynamika skutkuje także zwiększeniem hałasu opływu powietrza. Bagaż jest jednak nie tylko narażony na jego gwałtowny przepływ, ale także na zmienność warunków atmosferycznych i wpływ środowiska. Jeżeli przewożony ładunek nie jest odpowiednio zabezpieczony pokrowcami, to może nie tylko zamoknąć, ale i się zabrudzić. Jednak jeszcze gorsza może być podatność na działalność ludzką. Amatorzy cudzej własności mogą być zachęcani wyeksponowanym bagażem. Wymagana jest więc ciągła czujność w trakcie postoju lub jego ograniczenie do bezpiecznych miejsc, np. parkingów strzeżonych. Lepszym rozwiązaniem może być oczywiście użycie bagażnika zamkniętego, czyli tzw. boksa, ale przecież nie zawsze jest to możliwe.
Mimo prób łagodzenia przepływu powietrza wokół rurowej konstrukcji, takie bagażniki zawsze będą hałasować i podwyższać opory jazdy
Zalety
Po tym ostrzeżeniu i wyliczeniu wad pora na pochwalenie bagażników dachowych. Dzięki przeniesieniu do góry niewymiarowego ładunku zyskujemy wolną przestrzeń wewnątrz kabiny. Co istotne, właściwie użyte, np. do przewozu nart, eliminują ryzyko zranienia podróżnych w razie sytuacji awaryjnej. Wykorzystanie specjalnych mocowań, np. rowerowych, eliminuje konieczność rozkładania rowerów. Przewóz większych ładunków, np. kajaków, jest możliwy już tylko na dachu albo na przyczepie. Bagażnik dachowy w porównaniu z przyczepą ma jednak więcej zalet, przede wszystkim jest tańszy, a na pewno wygodniejszy. W przypadku wykorzystania aut terenowych zgodnie z przeznaczeniem, dokładanie przyczepy tylko potęguje związane z nią problemy np. z manewrowaniem a zwłaszcza cofaniem.
Ten bagażnik dosłownie dźwiga znaczny ciężar dalekiej wyprawy
Noclegowe zastosowania
Użyteczność bagażnika dachowego nie ogranicza się wyłącznie do sprzętu sportowego takiego jak: narty, rowery czy kajaki. Wybór odpowiedniej konstrukcji pozwala także na wykorzystanie przestrzeni nad dachem do posadowienia rozkładanego namiotu. Obecnie dostępnych jest wiele sprzętów noclegowych różniących się nie tylko rozmiarami, ale i użytymi materiałami czy sposobem rozkładania. Aby bezpiecznie i wygodnie korzystać z takiego domku, należy kupić sprzęt z drabinką lub mieć drabinkę na stałe zamontowaną. Niezależnie od obecności namiotu, owa drabinka znacznie ułatwia korzystanie z bagażnika. Do kempingowych zastosowań przyda się także markiza, dla której idealnym punktem mocowania jest boczna lub tylna krawędź bagażnika.
Namiot dachowy może być zintegrowany z platformą na dachu
Jak montować?
Jak widać, montaż i załadowanie bagażnika dachowego to odpowiedzialna sprawa i dlatego wymaga przemyślanych decyzji. Wybór samego bagażnika ogranicza nie tylko kwestia dopuszczalnej ładowności czy dostępnej powierzchni. Istotny jest też sposób montażu.
Budowa bagażnika
Bagażniki dachowe w zależności od przeznaczenia mają różną budowę. Jednak zawsze zachodzi konieczność zamocowania bagażnika do pojazdu. Miejsce tego montażu jest zależne od konstrukcji nadwozia i wcale nie musi być to jego dach. Podstawą dla belek bagażnika montowanego do dachu są stopy bądź łapy i wyżej – podpory. Jeżeli na wyposażeniu auta znajdują się relingi, sprawa montażu belek nieco upraszcza się, ale też kosztem swobody wyboru. Belki i ich mocowania muszą być dopasowane do rozstawu relingów i ich przekrojów. Niektórzy producenci aut oferują integralne belki. Są też takie, których wzajemne położenie wzdłużne można regulować albo składać wzdłuż – z relingami. W każdym razie: to do punktów mocowania dobiera się bagażniki.
Rynienki zewnętrzne
Tradycyjne rynienki dachowe wywinięte na zewnątrz, mimo archaicznego wyglądu, oferują wiele zalet. Jako że rozwiązania te dominuje wśród twardych terenówek i pojazdów użytkowych, można liczyć na tańsze, ale sprawdzone i wytrzymałe, konstrukcje. Rynienki o prostych kształtach ułatwiają także użycie kilku stóp z podporami, co lepiej rozkłada punktowe obciążenie na nadwoziu. Można też liczyć na łatwiejsze zestawienie z uniwersalnych części (stóp, podpór o różnych wysokościach i belek o różnym rozstawie) bagażnika, najlepiej dostosowanego do konkretnych potrzeb wynikających np. z posiadania podwyższonego dachu czy chęci złożenia konstrukcji o różnych poziomach.
Ażurowa platforma
W poważnym sprzęcie stosuje się przede wszystkim metal i proste rozwiązania
Rynienki wewnętrzne
Bardziej aerodynamiczne nadwozia wymusiły likwidację rynienek zewnętrznych. W ich miejsce pojawiły się rynienki wewnętrzne ukryte w połaci dachu. Gniazda mocujące nie tylko są ukryte, ale i nie są zestandaryzowane, co wymusza użycie dedykowanych stóp. Bardziej uniwersalne i tańsze konstrukcje muszą jeszcze wspomagać się niezbyt eleganckim rozwiązaniem – łapkami korzystającymi z krawędzi otworów drzwiowych. Istotnym problemem jest natomiast ograniczenie punktów mocowania tylko do tych przewidzianych przez konstruktorów auta – czyli czterech.
Relingi
Większą swobodę zapewniają montowane na stałe relingi – na szczęście dość częsty element wyposażenia samochodów terenowych. Nic też nie stoi na przeszkodzie, by doposażyć się w nie potem. W zależności od popularności modelu można wtedy nawet wybierać pomiędzy produktami fabrycznymi i aftermarketowymi. Ich montaż nie jest też szczególnie trudny: zazwyczaj należy zdjąć plastikowe osłony z dachu, dokręcić stopy, założyć profile i osłony. Relingi mogą mieć postać podłużnych profili oddalonych od dachu lub też być zespolone z dachem. W przypadku profili z prześwitem nad dachem montaż poprzeczek jest znacznie ułatwiony – można je przymocować nawet paskiem, co sprawdza się w lżejszych zastosowaniach. Bardziej solidne są jednak dopasowane obejmy.
Relingi w prześwitem umożliwiają montaż wielu systemów belek
Również dach pickupów można wykorzystać do przewozu bagaży
Belki
Poprzeczne belki łączą oba punkty mocowania bagażnika. Belki mogą być oczywiście niezależne od bagażnika lub też stanowić zintegrowane z nim elementy. Kształt belek nie jest oczywisty. Są belki proste, ale spotyka się też te łukowo wygięte. Również kształt przekroju poprzecznego może być różny. W solidnych stalowych wykonaniach profil może mieć przekrój kwadratowy lub prostokątny. Dzięki technologii wyciskania profili aluminiowych tak wykonane belki mogą mieć bardzo złożone kształty z korzyścią dla aerodynamiki i wygody mocowania (korytka dla listw gumowych lub łbów śrub mocujących bagażniki). Minimalna ilość belek, czyli par punktów mocowania, wymaganych do przewozu bagażu to oczywiście dwie. Jednak, jeśli mamy zamiar wykorzystać pojedynczą belkę jedynie do zamontowania np. dodatkowego oświetlenia, wystarczy ta jedna. Im większe obciążenie, tym ilość belek powinna być większa – nie zawsze jest to możliwe i wtedy logiczna wydaje się niezbyt wysoka ładowność dachu dopuszczona przez producenta.
Tekstylny pokrowiec na bagaż współpracuje z belkami poprzecznymi
Problemy
Jeżeli posiadane auto nie pozwala na zwiększenie liczby punktów mocowania, bądź w ogóle niemożliwe jest założenie bagażnika dachowego, bo nie ma sztywnego dachu (jest tekstylny lub plastikowy), trzeba użyć niestandardowych rozwiązań. Pozostaje wtedy rezygnacja z wykorzystania szczytu nadwozia jako podstawy bagażnika na rzecz dodatkowej konstrukcji nośnej. Zamiast niej należy wykonać odpowiednio wytrzymałą konstrukcję zamocowaną do niżej dostępnych, nośnych elementów nadwozia. Nic nie stoi na przeszkodzie, by połączyć wtedy funkcję podstawy bagażnika z funkcją ochrony nadwozia, może nawet klatki bezpieczeństwa. Rozwiązanie te są dostępne dla popularniejszych aut terenowych, ale można też pokusić się o własną konstrukcję i bazy, i samego bagażnika.
Bagażniki
To co znajduje się na belkach poprzecznych może być z nimi połączone w sposób mniej lub bardziej zintegrowany. Bardziej zintegrowane są systemowe konstrukcje koszy lub platform bagażowych. Dostępne są też systemy modułowe, które pozwalają na złożenie bagażnika z kilku elementów według własnych potrzeb. Oczywiście są to droższe rozwiązania niż jednolite konstrukcje, ale dają dużą swobodę. Na drugim biegunie są bagażniki przeznaczone do przewozu konkretnych przedmiotów: nart, desek, rowerów albo kajaków. Mimo że wyspecjalizowane do jednego zadania mogą się znacznie różnić możliwościami wynikającymi z detali projektu, materiałami a w konsekwencji i ceną. To właśnie detale wpływają na trwałość, jakość, łatwość obsługi i bezpieczeństwo, także związane z odpornością na kradzież.
W trosce o wygodę dostępu do bagażu niezależnie od strony powstały takie systemy zawiasów
Lista życzeń
W przypadku praktyki off-roadowej szczególnego znaczenia nabierają te elementy, które wpływają na wytrzymałość, pewność montażu i łatwość obsługi. Jazda terenowa szybko weryfikuje źle zaprojektowane sprzęty niskiej jakości. Wystarczy uświadomić sobie, że umieszczone wysoko bagażniki, zazwyczaj w pełni załadowywane, są narażone na znacznie większe obciążenia niż te w osobówkach. Jeśli naprawdę jeździ się w terenie, to nieuniknione są także kontakty górnych, skrajnych punktów z otoczeniem. Solidny bagażnik musi być gotowy do prześlizgiwania się pod gałęziami i wytrzymywania ciężaru balastującej załogi. Solidność niestety ma swoją cenę i ciężar, aczkolwiek dostępne są lżejsze konstrukcje aluminiowe – tyle że są droższe niż stalowe. O jakości bagażnika świadczy nie tylko materiał. Myśl inżynierska kryje się w detalach. Sposób wykończenia, użycie zamków zabezpieczających przed zbyt łatwą kradzieżą, przystosowane do off-roadu uchwyty, mocowania lamp, anten – wszystko to składa się na jakość sprzętu. Lepiej więc wydać więcej na sprawdzoną systemową konstrukcję, która sprosta nie tylko obciążeniu bagażem.
Barierka bagażnika podlega dużym obciążeniom
autor: Michał Pierewicz, zdjęcia: archiwum, producenci
